Bệnh nguyên, bệnh sinh
– Phần lớn ung thư trực tràng xuất phát từ polyp, nhất là bệnh polyp gia đình.
– Có thể xuất phát từ u lành tính, u nhú.
– Các bệnh nhiễm trùng của trực tràng.
– Chế độ ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng: ăn nhiều thịt, nhiều mỡ, ít chất xơ gây táo bón, ứ đọng phân, niêm mạc trực tràng thường xuyên tiếp xúc với các chất ung thư như nitrosamin, indol, scatol … đều tạo điều kiện cho ung thư trực tràng phát triển.
Polyp đại tràng – nguyên nhân chủ yếu gây ung thư đại tràng.
Giải phẫu bệnh
Vị trí
Về mặt ngoại khoa ung thư trực tràng được chia ra 3 vị trí, có liên quan đến cách thức mổ và lấy hạch:
Ung thư trên bóng:
Khối u ở trên túi cùng Douglas cách hậu môn 12 – 15 cm chỉ phân biệt được bằng nội soi.
Ung thư ở bóng:
Thường gặp nhất chiếm 2/3 tổng số, ung thư cách rìa hậu môn từ 4 – 11 cm.
Ung thư hậu môn:
Cách rìa hậu môn 3 – 4 cm, có đặc điểm riêng về tổ chức học.
Đại thể
Ung thư trên bóng: Tổ chức u cứng do phản ứng chất đệm mạnh, gây chít hẹp kiểu vong nhẫn.
Ung thư ở bóng: Có hai thể sùi ra ngoài như súp lơ và thể loét có thâm nhiễm.
Vi thể
Phần lớn là ung thư tuyến. Có hai loại:
– Ung thư thượng bì điển hình.
– Ung thư thượng bì không điển hình tiên lượng xấu hơn.
Di căn ung thư
– Di căn theo bạch huyết.
– Di căn theo máu.
– Di căn đến các cơ quan lân cận.
Triệu chứng
Cơ năng
– Đi ngoài ra máu là triệu chứng hay gặp nhất. Thường là máu lẫn phân và thường ra trước phân.
– Đi ngoài phân táo xen kẽ với đi lỏng từng đợt.
– Thường có kèm các triệu chứng của viêm trực tràng như đau quặn, mót rặn, cảm giác tức nặng hậu môn.
– Đôi khi bắt đầu bằng triệu chứng tắc ruột, nhất là đối với ung thư ở trên bóng.
Thực thể
Thăm trực tràng:
Sờ thấy u cứng, bờ nham nhở, lòng trực tràng bị chít hẹp, dễ chảy máu.
Soi trực tràng:
– Phát hiện các khối u ở trên cao, tay không sờ tới được.
– Đánh giá đúng khoảng cách khối u tới cơ thắt hậu môn để chọn một phương pháp mổ thích hợp.
– Lấy tổ chức làm sinh thiết cho một chẩn đoán chắc chắn.
X Quang
Chụp đại tràng có cản quang thấy hình khối khuyết hay chít hẹp, bờ nham nhở, ngoài ra cho biết vị trí khối u, tình trạng đại tràng phía trên u.
Chụp X-quang đại tràng.
Chẩn đoán
Chẩn đoán xác định
Dựa vào thăm trực tràng, soi trực tràng và nhất là kết quả sinh thiết.
Phân biệt
Cần phân biệt với các bệnh như trĩ, khối u lành tính, và các loại viêm trực tràng khác (lao, giang mai …).
Xác định khả năng phẫu thuật
– Thăm trực tràng xem khối u di động hay cố định, nếu cố định thì dính vào đâu (Xương cùng phía sau, phía trước bàng quang, tuyến tiền liệt …).
Biến chứng và tiến triển
– Nhiễm trùng tại chỗ.
– Di căn vào đám rối cùng gây đau dữ dội.
– Tắc ruột do u làm chít hẹp lòng trực tràng.
– Thâm nhiễm vào bàng quang, niệu quản gây rối loạn tiểu tiện.
Điều trị
Điều trị ung thư trực tràng có thể bằng hóa chất, tia xạ và phẫu thuật. Tùy thuộc vào từng bệnh nhân cụ thể mà điều trị hay tạm thời.
Điều trị
Nguyên tắc cắt bỏ
Giới hạn cắt: Phía trên cách bờ trên khối u 15 cm, phía dưới cách bờ dưới khối u 5 – 7 cm.
– Lấy toàn bộ hệ thống hạch bạch huyết treo đường tĩnh mạch trĩ trên đến tận gốc động mạch mạc treo tràng dưới ở động mạch chủ.
– Cắt bỏ rộng rãi các tổ chức cạnh trực tràng. Phụ nữ phía trước lấy đến thành sau âm đạo, nam giới đến bàng quang, nếu cần cũng có thể lấy bỏ.
Nguyên tắc chỉ định phương pháp điều trị
– Khối u bờ dưới cách cơ thắt hậu môn lớn hơn 10 cm: cắt trực tràng + khối u, nối đại tràng với phần trực tràng còn lại.
– Bờ dưới khối u cách cơ thắt hậu môn nhỏ hơn 10cm:
+ Hoặc cắt bỏ trực tràng và cơ thắt. Làm hậu môn nhân tạo vĩnh viễn tại đại tràng Sigma.
+ Hoặc dùng một trong hai phương pháp sau tùy vị trí khối u.
Bờ dưới khối u cách cơ thắt 7 – 10cm: cắt trực tràng + khối u, nối đại tràng Sigma với cơ vòng hậu môn đã bóc hết niêm mạc.
Bờ dưới khối u cách cơ thắt hậu môn nhỏ hơn 7 cm: áp dụng phẫu thuật Quenu – Miles.
Điều trị tạm thời
Chỉ định
Ung thư đến muộn, bệnh nhân qua yếu, khối u đã di căn tới các cơ quan lân cận hoặc di căn xa.
Phương pháp:
– Làm hậu môn nhân tạo trên khối u.
– Điều trị tia xạ .
ViCare hy vọng, những kiến thức hữu ích chúng tôi cung cấp trên đây sẽ giúp bạn trả lời được vấn đề: “Ung thư trực tràng là bệnh gì?”, để mỗi người tự bảo vệ và chăm sóc tốt cho chính mình.
Chú ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, người đọc cần cân nhắc trước khi áp dụng.
>>>Xem thêm: Ung thư trực tràng sống được bao lâu?